Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришганидан сўнг қабул қилинган “Таълим тўғрисида”ги Қонун, “Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури” ва жаҳон таълими андозаларига мос келувчи “Давлат Таълим Стандартлари”да давр билан ҳамнафас, яъни замонамизнинг ўз касбини чуқур эгаллаган, интеллектуал ва фаол мутахассис кадрларни тайёрлаш кўзда тутилган. Шунга асосан, кадрлар тайёрлаш Миллий дастури таълим-тарбиянинг мақсадини янги йўналишга бурди, яъни асосий мақсад – ривожланган  демократик давлатлар даражасида юксак маънавий ва ахлоқий талабларга жавоб берадиган юқори малакали кадрлар тайёрлаш деб белгиланди. Айтилганларни амалга ошириш учун таълим жараёнини ташкил этишга масъулият билан ёндошадиган, касбий билимдон, методик маҳоратга эга, илғор педагогик технологияларни мукаммал ўзлаштириб олган, инновацион таълим асосида дарсни ташкил этувчи, юксак шахсий фазилатларга эга ўқитувчиларга талаб тобора ортиб бормоқда. Мана шу талабни амалдаги ижросини таъминлаш мақсадида бизнинг Жиззах Давлат педагогика институтимизнинг физика-астрономия йўналиши жамоаси ҳам истиқболли ўқитиш воситаларини яратиш ва унга таянган ҳолда илғор педагогик технологияларни амалиётга жорий этиш борасида жонбозлик кўрсатиб келишмоқда.

• astranomiya

Бадииятда синтезлашув ўта мураккаб ҳолатда кечадиган ижодий жараён ҳисобланади. Бадиият билан фольклорни синтезлаштириш ижодкордан улкан бадиий маҳорат, тинимсиз меҳнат, изланиш талаб қилади. Бу борада Чингиз Айтматов ижодкор сифатида айрича бир талант ва маҳоратга эга адиб сифатида ўзига хос бир мактаб ярата олди.

• Adabiyot

Президентимиз И.Каримов таъкидлаганларидек: “… агар биз Ўзбекистонни дунёга тараннум этмоқчи, унинг қадимий тарихи ва ёруғ келажагини улуғламоқчи, уни авлодлар хотирасида боқий сақламоқчи бўлсак, авваламбор буюк ёзувчиларни, буюк шоирларни, буюк ижодкорларни тарбиялашимиз керак”, экан, демак биз ёш авлод, аввало, Алишер Навоийдек улуғ инсонлар сиймоси билан ҳамнафас, ҳам фикр бўлмоғимиз лозим. Зеро, Навоийни билмай, ўқимай туриб, яхши адабиётшунос, истеъдодли ёзувчи, ҳассос шоир, буюк ижодкор бўлиш мумкин эмас наздимизда.        

• Alisher Navoiy

Ўзбекистонинг буюк келажагини яратмоқ учун ҳозирги кунданоқ ҳар тамонлама етук, баркамол шаҳс, комил инсонни тарбиялаб вояга етказмоқ биз катталарнинг ҳам ёшларнинг олдидаги, ҳамда Ўзбекистон халқи олдидаги бурчимиздир. Бу маъсулиятли вазифа бугунги кунда таълим тизими олдидаги энг долзарб, энг муҳим вазифадир. Бола келгусида катта бўлиб, ким бўлишида қандай тоифадаги инсон бўлиб етишишда унинг мактабгача тарбия ёшидаги даври катта аҳамиятга эга. Бу ёшдаги болани тарбиялашда аввало унинг  психологиясига катта эътибор қаратмоқ лозим. Савол туғилади, хўш нима учун  айнан боланинг психологиясига эътибор қаратмоқ керак? Чунки психика тараққиёти ҳам айни мана шу даврда такомиллашади. Айни психик тараққиётнинг ҳар бир босқичида индивидда муайян физиологик ва психологик ўзгаришлар кузатилади. Яъни унинг назар доираси кенгайиб янгидан янги таъсуротлар  пайдо бўлади. Бу таъсуротларнинг пайдо бўлиши идрок, диққат, хотира, сезги каби психик жараёнларнинг ривожланишига катта ёрдам беради.  Айни ушбу даврда индивид шахсга айлана бошлайди. Демакки ўз-ўзидан кўриниб турибдики болада “мен” сиймоси шакиллана бошлайди. Бу ёшда  ижобий ёки салбий ҳолат, воқеа, ҳодисалар, сўзлар, суръатлар барча-барчаси бола онгига жуда тез ва чуқур таъсир қилади. Шу боис болани салбий таъсирдан ҳимоя қилмоқ лозим. Бола ўз тарбиясини асосан гуруҳларда олади. Бу гуруҳларни оилада ака-ука, опа-сингиллари ташкил қилса, боғчада тенгдошлари, маҳаллада қўшни болалари ташкил қилади. Бола барча муҳитда ўз тарбиясини шакллантириб боради.

• maktabgacha ta'lim

Ер юзунда ўзга бир олам эрур бизнинг Ватан

Бошқа ҳар бир ўлкадан кенг, ҳар диёримдан каттакон

Бу Ватанни жон билан сақлашга Чўлпон, ҳозир ўл,

Кимки қасд қилса анга, кийсин пушоймондин кафан!...

Чўлпон

Подшо Россияси Ўрта Осиёга темир йўл ўтказиш ишини режалаштирар экан, узоқ мақсадни кўзлаб иш бошлади. Агар темир йўл қурилмас экан, катта ҳудудни қўлда сақлаб қолиш мушкул эди. Туркистон халқлари ўрнатилаётган мустабид мустамлакачилик тартибларига бўйсинишни истамай, миллий-озодлик ҳаракатлари бошлаши муқаррар эди. Бундай пайтда Туркистоннинг исталган жойига зўдлик билан жанговор кучларни етказиб бериш, уларни ўқ-дори, кийим-кечак ва ҳарбий захиралар билан таъминлаш муаммосига дуч келинар эди. Шунинг учун биринчидан, ҳарбий мақсадлар кўзланган эди.

• Turkiston
• tarix

Мустақиллик йилларининг дастлабки кунларидан бошлаб ёшларга ғамхўрлик қилиш, уларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш Президентимиз Ислом Каримовнинг ва ҳукуматимизнинг диққат марказида туради. 2010 йилнинг “Баркамол авлод” йили деб эълон қилиниши ва дастур ишлаб чиқилиб уни амалга оширилиши фикримизнинг далилидир.

• pedagogika

Педагоглар раҳбарлигида машуғулотлар билан боғлиқ хатти-ҳаракатлар орқали мактабгача ёшда билишга фаол интилиш қизиқувчанлик кучайиб боришига замин яратилади. Муассасадаги каттароқ болалар билан бундай иш олиб бориш анча мароқли бола бу ёшда катталарга кўплаб ранг-баранг саволлар билан мурожаат қилади, уни оламдаги барча нарса қизиқтиради. Бу пайтда уларнинг қизиқувчанлигини қўллаш катталарнинг вазифасидир. Мактаб ёшдаги болаларнинг индивидуал психологик хусусиятларининг шаклланишида илк ёшдан бошланиб болаларнинг темперамет характер хусусиятлари қобилиятлари турли хил фаолиятларда яъни машғулотлар асосида намоён бўлади. Ҳар бир ёш босқичда битта етакчи фаолият ажратиб кўрсатилади. Бола ривожланишининг биринчи босқичида катталар билан эмоционал мулоқотга киришиш унинг учун етакчи фаолият ҳисобланади. Бу пайтда боланинг предмет билан танишувига қаратилган билиш фоалияти ривожланади ва бу орқали тақлидчанлик қобилияти ривожланади. Тақлидчанлик асосида мустақил ҳаракатларни эгаллаб олади. Шу тариқа унда катта ёшли киши билан нутқ орқали мулоқотга киришиш эҳтиёжи пайдо бўлади. Илк болалик даврида нутқни ўзлаштириб олиш учун энг қулай яъни тил чиқадиган давр ҳисобланади. Болаларнинг нутқ маданяти туғма бўлмасдан атроф муҳит ва катталар таъсирида шаклланиб боради. Эндиги давр мактабгача ёшдаги болаларнинг етакчи фаолияти ўйин ҳисобланади. Улар ўзларининг ўйин фаолияти орқали ҳаётий билим, кўникма, малакаларга эга бўладилар. Бола ўйин фаолиятида мактаб талимига тайёрланиб боради, шу боисдан унда ақлий ҳаракатларнинг яққол шакиллари таркиб топа бошлайди. Мактабгача ёшдаги болаларда темперамет ҳарактер хусусиятлари яққол кўзга ташлана бошлайди.

• pedagogika psixologiya

Иқтисодиётнинг бозор муносабатларига ўтиши билан корхоналарда ишлаб чиқарувчи олдинги техника–саноат режалари, қурилиш режалари, транспорт молия режалари қайси тармоққа эга эканлигига қараб ўз ўрнини бизнес режаларга бўшатиб берди. Бизнес режада бизнес фалсафаси, корхонанинг жорий ва  истиқболдаги стратегияси ўз аксини топади.

• Biznes reja
• iqtisod

Оила ҳаётнинг абадийлигини, авлодларнинг давомийлигини таъминлайдиган муқаддас, урф-одатларни сақлайдиган шу билан бирга келажак насллар қандай инсон бўлиб, етиштиришга бевосита таъсир кўрсатадиган тарбия ўчоғидир; 

Ислом Каримов.

• oila
• pedagogika

Оила–муқаддас қўрғондир. Бу қўрғоннинг мустаҳкамлиги, чиройли, нақшинкорлиги, унинг эгалари ва эгалларининг фарзандлари тимсолида намоён бўлади.

Ота–она ва фарзандларнинг маънан, жисмонан, руҳан етуклиги, комиллиги оила деб аталмиш қўрғонни ёритади, безайди.

• oila

Ўзбек халқи ўз мустақиллигига эришгач, миллий истиқлол мафкурасини яратиш ва уни тезроқ ҳаётга жорий этиш давримизнинг энг долзарб муаммоларидан бири бўлиб қолди. Зеро, Президентимиз таъкидлаганидек “Янги мафкуранинг асл мазмуни янгича” фикрлайдиган, мутелик ва журъатсизлик туйғусидан мутлақо холи мустақил инсонни тарбиялашдир. Янгича фикрлайдиган ҳар бир инсон аввало фуқаролик бурчини тўла ҳис этадиган шахс бўлиши даркор. Қисқаси, ҳамма нарсадан устун турувчи буюк бир муаммони ечишимиз, яъни маънавий инқироздан чиқишимиз лозим. Мана шу инқироздан чиқиш учун эса халқ оғзаки ижоди-“фольклор”нинг ўрни беқиёсдир. Чунки ўзбек фольклори кишиларда ахлоқий хислат ва фазилатларини, ўз қадриятларини, хусусан, ватанпарварлик руҳини, аҳиллик ва биродарликни тарбиялашда муҳим аҳамиятга молик. Чунки, халқ ижоди панд-насихат, яъни тарбия мактабидир.

• folklor

Бугунги кунда тарихимизга бўлган муносабат ўзгача тус олмоқда. Маълум бир вақт айрим тарихий шахсларимизга нисбатан нохақ фикрлар билдирилган. Жумладан, Амир Темур ва унинг қилган ишлари собиқ совет ҳукмронлиги даврида қораланган. Ваҳоланки Амир Темур қилган ишлари ниҳоятда тақсинга сазовордир. Унинг даврида жамиятнинг барча жабҳаларида ривожланиш бўлган. Ҳар бир соҳага ниҳоятда синчковлилик билан қараган. Айниқса унинг разведка ва контурразветка масалаласидаги ишлари таҳсинга сазовордир.      

Буюк саркарда Амир Темур салтанатини тузишда махфий хизмат-разветка ва контрразветкадан унимли фойдаланган. Соҳибқирон ҳаётидаги кўпгина сирли воқеалар ана шу махфий хизмат билан боғлиқдир. Махфий хизмат ҳақида ўша даврдаги манбаларда аниқ бир маълумотлар берилмаган бўлсада лекин Амир Темур ҳақида ёзилган китоблардан оз бўлсада малумотлар олишимиз мумкин.

• Amir Temur

Тарихдан маълумки, дунё халқлари диний тасаввурлари жуда қадимдан инсоният дунёқарашига боғлиқ ҳолда ўзига хос тарзда шаклланиб борган.

Ана шу каби динлардан бири Зардуштийлик дини бўлиб, Ўрта Осиёнинг кўплаб халқлари ислом дини кириб келгунга қадар сиғинишган. Зардуштийлик динига бугунги кунда Ҳиндистоннинг Бомбей, Гужарот каби шаҳарлари аҳолисининг кўплаб вакиллари эътиқод қиладилар.

• Zardushtiylik

Предположительно, компас был изобретён в Китае при династии Сун (империя Сун – государство в Китае, существовавшее с 960 по 1279 гг.) и использовался для указания направления движения по пустыням. В Европе изобретение компаса относят к XII—XIII вв., однако устройство его оставалось очень простым — магнитная стрелка, укрепленная на пробке и опущенная в сосуд с водой. В воде пробка со стрелкой ориентировалась нужным образом. В начале XIV в. итальянец Ф. Джойя значительно усовершенствовал компас. Магнитную стрелку он надел на вертикальную шпильку, а к стрелке прикрепил лёгкий круг — катушку, разбитую по окружности на 16 румбов. В XVI в. ввели деление катушки на 32 румба и коробку со стрелкой стали помещать в карданном подвесе, чтобы устранить влияние качки корабля на компас. В XVII в. компас снабдили пеленгатором — вращающейся диаметральной линейкой с визирами на концах, укрепленной своим центром на крышке коробки над стрелкой.

• История создания компаса

Давлатимиз мустақилликни қўлга киритгандан сўнг, бой тарихимизни, халқимизнинг асрлар оша шаклланиб келган анъаналар, маънавий ва маданий қадриятларимизни қайта тиклаш давлат олдида турган устувор вазифалардан бири этиб белгиланди. Миллий, маънавий ва маданий қадриятларимизнинг бир бўлаги бўлган меъморчилик санъати соҳасида улкан ишлар амалга оширилмоқда. Ўтмишда ота-боболаримиз гўзал, нафис, маҳобатли ва муҳташам меъморий обидаларни бунёд этишгани ва уларнинг бугунги кунгача сақланиб қолганлиги, бизда фаҳр ва ғурур туйғусини уйғотади.

• oqsaroy majmuasi

Мустақиллик шарофати билан Ўзбекистонда рўй бераётган маънавий юксалиш, инсоннинг ахлоқий, ғоявий, сиёсий камолоти мамлакатимизда амалга оширилаётган миллий уйғониш жараёнлари билан узвий алоқадорликда амалга оширимоқда. Инсоннинг маънавий-ахлоқий камолоти ниҳоятда кенг, кўп қиррали, мазмун жиҳатдан чуқур бўлиб, ўз ичига турли соҳаларни қамраб олади. Шулар ичида талим-тарбиянинг алоҳида ўрни бор.

• ta'lim tarbiya

Қадимдан подшоҳлар исмига турли унвонлар қўшиб айтилган. Ушбу унвонлар уларнинг қайсидир бир ҳислатларини ҳисобга олган ҳолда берилган. Хусусан, амир Темур 1370 йилда Сарой Мулк хонимга уйланиб кўрагон яъни хон куёви унвонига эга бўлган. Лекин айрим тарихий манбаларда унинг муғул маликасига уйланмасдан олдин ушбу унвонга эга бўлганлиги таъкидланади. Хуш, унда кўрагон атамасини қандай маънони англатади.

• tarix

Болалик! Умримнинг гуллаган боғи,

Кўнглим-у, кўзимнинг умр баҳори.

Қалбимда туйғулар, ҳислар исёни,

Юрагим дарди-ю, шодлик озори.

• she'riyat

Адабиёт — одобият, одоблар мажмуаси. Адабиёт — ўз ибтидосидан бошлаб инсонларни эзгуликка йўлловчи маёқ. Шу ўринда болалар адабиёти деган бир соҳа борки, бу соҳанинг вазифаси, масъулияти жамият олдида янада улканроқ кўринади. Негаки бугунги бола эртанинг эгаси, келажагимизнинг яратувчиси. Ана шу эртамиз эгаларининг юрагида бунёдкорлик, эзгулик, элга, юртга, Ватанга, табиатга меҳр-муҳаббат уйғотишда бадиий адабиётнинг роли катта. Ушбу мақолада биз ана шундай ёруғ мақсадга хизмат қилиб келаётган, ўзбек болалар ҳикоячилигининг чиройли намунаси “Фонарчи ота” ҳақида мулоҳаза юритмоқчимиз. Ҳикоя улкан истеъдод эгаси ХХ аср ўзбек адабиётининг йирик вакили Ойбек қаламига мансуб.

• adabiyot

Хат — кўнгил кўзгуси. Уларда инсон шахсигагина  хос хусусиятлар, туйғуларнинг софлиги, ички кечинмаларнинг ёрқин тасвири, кўпда зоҳиран айтиб-айтилавермайдиган қалб изҳорлари мужассам бўлади. Буюк инсонларнинг, хусусан, ёзувчи ва шоирлар томонидан битилган мактублар қай тарзда ва ким томон йўлланмасин,  уларда мактуб эгасининг буюк қалби акс этган бўлади. Шу жиҳатдан ҳам адиб ва шоирларнинг ёзган мактубларида ижодкор яшаган давр, муҳит тасвири, ёзувчи-шоирларнинг инсоний қиёфаси мужассам бўлганлигидан адабиёт, хусусан,  адабий танқид учун ҳам муҳим манба бўлиб хизмат қилади.   Адабиётшунос Ш. Ахмедова “Мактубот ва адабий танқид” рисоласида бу хусусида жумладан шундай ёзади:  “Ёзувчининг муайян шахсларга қарата ёзган хатлари  ижтимоий, бадиий ва адабий қимматга эга бўлиб, адиб ўзи ҳаётлигида ва у оламдан ўтгандан кейин ҳам вақтида ва ундан кейин ҳам матбуотда эълон қилинаверилади. Бундай хатлар адабий шаклининг пишиқлиги, тафаккурнинг содда ва аниқлиги билан  жанр такомиллашуви ва тараққиётига кучли таъсир кўрсатади. Шу сабабли ёзувчининг бундай хатларини бадиий эпистоляр (иншо санъати) адабиёт намуналари деб юритишади”.

• эпистоляр жанр