Бизга маълумки, Заҳириддин Муҳаммад Бобур  кўп ғазал ёзган эмас. Унинг шеърий тўпламида 119 ғазал бор. Шу билан биргаликда, Бобур ғазаллари, асосан, кичик ҳажмли. Чунки ғазал, асосан, етти ёки тўққиз, ёки ўн бир байтдан иборат бўлади. Лекин Бобур ғазаллари кўпинча етти, олти, беш байтдан ташкил топган. Ҳатто тўрт байтли ғазаллар ҳам учрайди. Фақат битта ғазал /”Туну кун бирла бутун мажлиси асру хуш эди”/ ўн байтдан иборат. Бу ҳақида проф. Р.Орзибеков шундай дейди: “Бобур ғазалларининг аксарияти 5 ва 7 байтлик бўлиб, ҳажм жиҳатидан ихчамдир”( Р.Орзибеков. “Бобур ва лирикасининг жанрлари”. Тўплам. “Бобур ва унинг замондошлари  ижодини ўрганиш  масалалари”, Самарқанд Университети, Самарқанд. 1983,48-бет). 

• adabiyot

Заҳириддин Муҳаммад Бобур асарлари тилининг ўзига хос хусусиятлари жуда кўпчилик ўзбек олимларини, ҳатто чет эл олимларини ҳам қизиқтириб келмоқда. Айниқса, “Бобурнома” асарининг тили соддалиги, кўпчиликка тушунарлилиги билан ўзидан олдинги шоиру олимлар тилидан фарқланиб туради. Масалан, Алишер Навоий ва Бобур Мирзо асарлари қиёсан ўрганилса, буни аниқ кўриш мумкин. Албатта, бу масалалар Бобур ва Навоий яшаган давр ҳамда улар яшаган маконлар ўртасидаги масофага ҳам боғлиқ деб ўйлаймиз.

• adabiyot

Бизга маълумки, Заҳириддин Муҳаммад Бобур темурийлар сулоласининг  кейинги авлодларига мансубдир. Шу сабабли ҳам ўша мураккаб тарихий шароитда боболарининг ишларини давом эттириш ёш Бобур зиммасига тушади. Бобур Шайбонийхон ҳужуми натижасида Амир Темур қурган салтанатда инқироз бошланган, салтанатнинг кўп қисми Шайбонийхон томонидан босиб олинган бир пайтда тарих майдонига кириб келган. Унинг ҳаёти жангу-жадал, қарама-қаршиликлар, сотқинлигу  хиёнатлар орасида ўтган экан, бу ҳолатлар, ўзгаришлар Бобур ҳаёти ва ижодига таъсир кўрсатмай қолмади.

• adabiyot

            “Бобурнома”  ўзбек бадиий насрининг сара намунаси сифатида бир қанча жиҳатларга эга. Шу боис илмий жамоатчилик томонидан  “Бобурнома”га қомусий асар деган таъриф берилади.

• adabiyot

O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, Yevropa bilan ikki tomonlama manfaatdor bo’lgan hamkorlikni yo’lga qo’yishni belgilab oldi va bunga erishdi. Tashqi iqtisodiy aloqalar har qanday davlatni iqtisodiyoti taraqqiyotini ta’minlashga, o’z o’rnini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi. Yevropa mamalakatlari bilan o’zaro hamkorlik O’zbekistonga iqtisodiy, siyosiy, madaniy – gumanitar soxalarida ko’pgina imkoniyatlar yaratdi. Bunday hamkorliklarga quyidagilarni misol keltirishimiz mumkin:

• tarix

Тарихийлик нафақат ўзбек миллий прозаси, балки жаҳон насри, жумладан, романчилигининг ҳам асосий адабий-эстетик тамойилларидан бири ҳисобланади. Бадиий насрда тарихийлик тамойилларининг ифодаланишида тарихий қаҳрамон, тарихий муҳит каби хусусиятлар асосий омил сифатида кўзга ташланади. Бу жиҳатдан, ўзбек миллий романларини кузатганда, машҳур тарихий шахслар ҳаёти асосида яратилган тарихий романларнинг сюжетларида ҳам, прототипи реал ҳаётда мавжуд бўлмаган тўқима образ ёки воқеалар силсиласида ҳам, айрим қаҳрамонлар нутқининг стилизациясида ҳам тарихийлик бош ижодий тамойил сифатида бўй кўрсатганини кузатиш мумкин.

• adabiyot

Ўзбек мумтоз адабиётининг икки буюк вакили:  Алишер Навоий ҳамда Заҳириддин Муҳаммад Бобур довруғлари оламга ёйилган.   Алишер Навоий довруғи унинг адабий ижоди муносабати билан бўлса,  Бобур овозаси унинг «Бобурнома» си ва одил шоҳлиги туфайлидир.   

• adabiyot
• tarix

Нутқнинг таъсирчанлигини оширувчи омиллардан бири тилда мавжуд паремиологик бирлик (фразеологизм, мақол, матал, ҳикматли сўз) лардан ўз ўрнида ва унумли фойдаланишдир. Нутққа тайёр ҳолда олиб кирилувчи паремиологик бирликларни тўплаш жуда қадимий тарихга эга. Маҳмуд Қошғарий ХI асрдаёқ туркий халқларнинг ҳикматли ибораларидан 400 га яқинини “Девон”га киритиб, уларнинг қандай ҳолатда, қайси мазмунда қўлланишини араб тилида изоҳлаган. Шулардан 250 дан ортиқроғи мазмун жиҳатидан ҳам, шакли жиҳатидан ҳам ҳозирги ўзбек тилида бугунгидек янграб турибди. (Бердиёров Х., Расулов Р.,Ўзбек тилининг паремиологик луғати. – Тошкент: Ўқитувчи, 1984. – Б. 13) Алишер Навоий ўзининг “Тарихи мулуки Ажам” (Алишер Навоий. Асарлар. Ўн беш томлик. Ўн тўртинчи том. – Тошкент, 1967) асарида ҳам туркий тилда мавжуд паремиологик бирликлардан унумли фойдаланган.

• adabiyot

Ҳозирги ўзбек тилида сўз бирикмаларининг хилма-хил боғланадиган кўринишлари мавжуд. Бундай ўзбекча ва ўзбек тили қоидасига амал қиладиган сўз бирикмаларидан ташқари форс изофаси ёрдамида (-и, -йи) ясалган сўз бирикмалари ҳам мавжуд. Бундай сўз бирикмалари, асосан, ўзбек классик шеъриятида жуда кўп қўлланилганлиги маълум. Масалан, Атойи ғазаллари таркибида 674 та форсча –и ва –йи ясалган изофий бирикма ва бир неча  –и ва –йи қўшимчаси ёрдамида ясалган изофий занжирли сўз бирикмаларини кўришимиз мумкин. Насрий ва тарихий асарларда эса форсча изофа ёрдамида ясалган сўзлар шеъриятда қўлланганига нисбатан озроқ эканлигини кўрамиз.

• adabiyot
• Boburnoma

Тарихдан бизга маълумки, мамлакатимиз бир неча бор ажнабий босқинчилар ҳужумига дучор бўлиб, қарамлик зулми остида қолган. Бунинг оқибатида халқимизнинг бой маънавий мероси, урф-одатларини қадрсизлантиришга уринишлар бўлди. Айниқса, сўнгги мустамлакачилик, собиқ советлар тузуми даврида миллий қадриятларимиз, урф-одатларимиз оёқости қилинди. Она тилимиз, бой маънавий меросимиз қадрсизлантирилди, кўплаб масжид ва мадрасаларимиз, миллий мактабларимиз, тарихий ёдгорликларимиз бузилди, қаровсиз қолди. Жаҳон илм-у фанига катта ҳисса қўшган кўплаб алломаларимиз “идеалист” деган “ёрлиқ” билан қораланди, асарларини унутиш, йўқотиш сиёсати юритилди.

• adabiyot
• Boburnoma

Заҳириддин Муҳаммад Бобур Кобулни забт этгандан кейин ҳамиша Ҳиндистонни қўлга киритиш орзусида юрган. Турли сабабларга кўра, у мамлакатга юриш қилиш орзуси пайсалга солиб келинган. Ниҳоят, 1519-1526 йилларда Ҳиндистон сари 7-8 йил давомида беш марта юриш қилиб, у юртни тўлиқ эгаллайди. Эртаклардагидек Ҳиндистон ва унинг бутун таровати “Бобурнома”да баён қилинган.

• adabiyot

Мустақилликнинг илк кунлариданоқ давлатимиз рахбарининг ташаббуси ва бевосита раҳнамолигида ёшлар тарбияси, уларнинг маънавиятини юксалтириш борасидаги ислоҳотларни тизимли, босқичма-босқич амалга ошириш стратегияси белгилаб олинди. Мазкур исоҳотларнинг асосий мақсади ёшларни камол топтириш, иқтидорини тўла-тўкис рўёбга чиқариш учун ижтимоий, иқтисодий, ҳуқуқий, ташкилий жиҳатдан шарт-шароит яратиш ҳамда уларни кафолатлашдан иборат.

• психология
• девиация